De eeuwenoude geschiedenis van bodemdaling in Nederlandse veengebieden heeft bewezen dat het organiseren van een duurzame aanpak verre van eenvoudig is. Dit komt met name door het feit dat het een ‘wicked problem’ betreft (andere voorbeelden zijn klimaatverandering, biodiversiteitsverlies, waterkwaliteit, etc.) (Rittel & Webber, 1973). Wicked problems zijn complex van aard. Die complexiteit zit hem er bij bodemdaling in dat het probleem nauw verweven is met andere vraagstukken (zoals toekomstbestendige landbouw en klimaatmitigatie) en er verschillende visies over gepaste oplossingsrichtingen bestaan. Daarnaast gaan wicked problems gepaard met meerdere onzekerheden rondom kennis, strategie en besluitvorming. Ter illustratie, bodemdaling kent:

• een incomplete kennisbasis met betrekking tot de oorzaken, de effecten en de effectiviteit van interventies;
• strategische onzekerheid door de ‘verscheidenheid aan betrokken actoren en strategieën’; en
• institutionele onzekerheid door het feit dat ‘beslissingen op verschillende plaatsen worden genomen, in verschillende beleidsarena’s waaraan actoren uit verschillende beleidsnetwerken deelnemen’ (Van Bueren et al., 2003, p.193).

Deze onzekerheden zorgen voor sturingsuitdagingen, variërend van het formuleren van het probleem tot het vinden van de juiste vormen van leiderschap en de timing van beleid. In de context van deze uitdagingen zijn in dit onderzoek drie contraproductieve reacties op bodemdaling gedefinieerd: 1) vereenvoudiging; 2) ‘hokjes-mentaliteit’ van stakeholders; en 3) stagnatie wanneer het probleem overweldigend lijkt.

Door het aanhoudend gebrek aan een adequaat bestuur van bodemdaling heeft het probleem zich over de jaren heen kunnen ontwikkelen tot een maatschappelijke dreiging met crisispotentieel (Van den Ende et al., 2023). Omdat deze dreiging door de politiek, de media en het bredere publiek niet als urgent wordt ervaren, spreken we echter van een ‘kruipende’ crisis (Boin et al., 2020).

Om de laaggelegen delen van Nederland voor huidige en toekomstige generaties leefbaar te maken zijn dan ook geschikte vormen van sturing nodig. Ons vervolgonderzoek heeft betrekking op drie alternatieve sturingsbenaderingen om bodemdaling adequaat aan te pakken: experimenteren; meekoppelen; en het komen tot een heldere verantwoordelijkheidsverdeling.

Meer weten over dit onderzoek? Leest u dan verder op de Engelse website.

Onderzoekers
De promovendus die werkt aan project WP 4.2 is Mandy van den Ende (UU). Het project wordt begeleid door Peter Driessen(UU), Dries Hegger(UU) en Heleen Mees(UU).

Artikelen
Populair wetenschappelijke artikelen en samenvattingen

Experimenteren  voor duurzaam landgebruik: vrije verkenning of begrensde blik? (samenvatting van het paper The transformative potential of experimentation as an environmental governance approach: The case of the Dutch peatlands)

Gevraagd: politieke moed voor het vinden van een oplossing voor het veenweidegebied. Want één waarmee alle betrokkenen worden geholpen, bestaat niet (FrieschDagblad)

Uitdagingen voor een gezamenlijke sturing van bodemdaling in Nederlandse veengebieden (samenvatting van het paper Wicked problems and creeping crises: A framework for analyzing governance challenges to addressing environmental land-use problems)

Hoe experimenteren de beschikbare oplossingsruimte van water- en bodem sturend beleid kan verkleinen in plaats van vergroten (publicatie in tijdschrift Water Governance (03/2023), themanummer Water en Bodem Sturend)

Journal Papers

Van den Ende, M. A., Hegger, D. L. T., Mees, H. L. P., & Driessen, P. P. J. (2023). Wicked problems and creeping crises: A framework for analyzing governance challenges to addressing environmental land-use problems. Environmental Science & Policy, 141, 168-177.

Van den Ende, M. A., Hegger, D. L. T., Mees, H. L. P., & Driessen, P. P. J. (2024). The transformative potential of experimentation as an environmental governance approach: The case of the Dutch peatlands. Environmental Policy and Governance. DOI: 10.1002/eet.2098.

Conferences

Hegger, D., Mees, H., & van den Ende, M. (2020). Session on regional spatial adaptation in different city regions in the Netherlands. November 1, 2020.

Van den Ende, M., Driessen, P.P.J., Hegger, D.L.T., & Mees, H.L.P. (2021). Governance challenges to wicked land-use related sustainability problems: A framework of analysis with empirical illustrations from soil subsidence in peatland areas in the Netherlands. Paper presentation during the Bratislava Earth System Governance Conference, 7-9 September 2021.

Van den Ende, M., Hegger, D.L.T., Mees, H.L.P., & Driessen, P.P.J. (2021). Responsibilities for the mainstreaming of climate adaptation on the ground: Lessons from five Dutch municipalities. Paper presentation during the Bratislava Earth System Governance Conference 7-9 September 2021.

Hegger, D., Mees, H., & van den Ende, M. (2020). Session on regional spatial adaptation in different city regions in the Netherlands. November 1, 2020.